ÇOCUKLARDA SORUMLULUK BİLİNCİ

.Sorumluluk Nedir?

Sorumluluk , kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Birey olabilmenin en temel gerekliliklerinden biri olmakla beraber, bireyin içsel gücünü oluşturan, bu içsel gücü hayat boyu doyuran en asli var olabilme durumlarını kapsayan, kendine güven duygusunu pekiştiren araçlardan biridir.

 

· Çocuklarda Sorumluluk Bilinci Niçin Önemlidir ?

Erken çocukluk döneminde, çocukların yaşlarına göre üstlenebilecekleri kadar sorumluluk almaları, benlik oluşumlarına katkı sağlar, özgüven gelişimlerini destekler. Sorumluluk almaları , ebeveynin belirttiği sınırlar çerçevesinde seçim haklarının olması, birey oldukları bilincini arttırması, karar verme mekanizmasının gelişimi ve karar vermiş olmanın sorumluluğunu da hissetmeleri açısından önem taşımaktadır. Sorumluluk bilinci kazanan çocukların özgüveni yükselirken problem çözme becerileri de her geçen gün gelişerek ilerleyecektir.Sorumluluğunu yerine getirmiş olma çocukta başarma duygusunu pekiştirip, doyurucu bir gelişim duygusu yaratacaktır.

Sorumluluk duygusunun gelişmiş olması aile içi yaşantıya da olumlu sirayet edecektir. Bu gelişimin kendini ilk gösterdiği yer aile olacaktır. Karşılıklı sorumluluklar yaşa göre dağılım gösterip, yerine getirildiğinde aile içerisinde de sevgi ve saygı çerçevesi içerinde bir tablo oluşacaktır.

 

 

· 2-3 Yaşa Verilebilecek Sorumluluklar

· Oyuncaklarını kutuya koymak,

· Sofrayı kurmaya yardım etmek (kırılmayacak şeyler vermek),

· Çamaşır makinasını doldurmaya yardım etmek,

· Evcil hayvanları beslemeye yardım etmek,

· Yere dökülen şeyi silmek,

· Eline geçireceği çorap ile boyunun yetişebileceği yerleri silmek,

· Yardım ile kıyafetlerini giymek ,

· Kalem tutma, boyama yapma etkinliklerinde desteklemek,

· Elini yüzünü yıkamak,

· Diş fırçalamak,

· Tuvalet ihtiyacını ve temizliğini karşılamaya yönelik eğitimi sağlamak vb..

 

 

Ø 4-5 Yaşa Verilebilecek Sorumluluklar

· Bir önceki yaş dönemindeki sorumlulukları yapabilir.

· Yatağını toplamak,

· Bitkileri sulamak,

· Evcil hayvanların mama ve su kaplarını doldurmak,

· Bulaşıkları makinaya koymaya ve çıkarmaya yardım etmek ,

· Yardımsız giyinip , soyunmak,

· Çorapları eşleştirmek,

· Desteksiz kalem tutmak, boyama yapmak ,

· Tuvalet ihtiyacını desteksiz karşılamak,

· Okul ödevlerinin evde sorumluluğunu almak ,

· Hafif olduğu taktirde okul çantasını , poşet taşımak ,

· Yiyeceği meyve ve sebzeleri yıkamak vb .

 

Ø 6 Yaşa Verilebilecek Sorumluluklar

· Odasının düzeni ve temizliğinden sorumlu olmak,

· Kıyafetlerini seçebilir, ayırabilir,kirli -temiz ayrımı yapabilir,

· Okuldan eve geldiğinde ödevi olduğunu kendisi hatırlayıp , ödevleri için gerekli hazırlığı yapabilir,

· Yemek saati geldiğinde sofranın kurulup kaldırılmasına yardım edebilir,

· Yıkanacak çamaşırları renklerine göre ayırabilir,

· Çamaşırlarını katlayabilir,

· Çoraplarını eşleştirebilir,

· Bir sonraki okul günü için çantasını hazırlayabilir vb.

 

Çocuklara görev verirken onların yaşlarını ve gelişim düzeylerini dikkate alarak, yapabilecekleri görevleri vermek önemlidir. Yapabilecekelrinin üzerinde görevler vermek ve çocuğun üstesinden gelememesi durumunda özgüveni zarar görebilir.

Verilen görevlerin öncesinde ebeveynler tarafından çocuğa gösterilmiş olması önemlidir.Çocuk ilk defa yapacağı bir davranış için öncesinde somutlaştırılması ihtiyacını hissedecektir. Model olmak daha etkili sonuçlar doğuracaktır.

Yapamadığı şeyler için çocuğa kızılmaması, ceza verilmemesi , desteklemeye sabırla devam edilmesi gerekmektedir.

İşin sonunda sorumluluğu beklediğiniz şekilde yerine getirememiş olması ebeveynleri hayal kırıklığına uğratmamalıdır.Sorumluluk bilincinin geliştirme aşamasında çocuğun sonuçta nereye vardığından çok emeğinin , çabasının takdir görmesidir. Sorumluluğu yerine getirmek için çaba gösteren çocuğun, gösterdiği emek takdir edilirse, bir sonraki seferde daha istekli, hevesli davranacaktır.Özgüveni zarar görmeden, mücadeleci bir ruh geliştirecektir. Sonuç değil, çaba takdir edilmelidir.

Mükemmeliyetçi, davranışlardan kaçınılmasında fayda vardır .

Karmaşık görevler için öncesinde model olup, sonrasında çocuğa görev esnasında hatırlatmalar yaparak sorumluluğu kavraması sağlanabilir.

 

PSİKOLOG SELİN ZEYBEK